અપીલની(Appeal) પરીભાષા:

અપીલને કાનૂની પ્રક્રિયા ના રૂપમાં સમજી શકાય છે, જેના દ્વારા કોઈ માણસ પણ તેમના કેસ માટે આવેદન કરી શકે છે જ્યારે તેઓ અદાલત દ્વારા પહેલેથી નક્કી કરાયેલા ચુકાદામાં ઓપચારિક પરિવર્તનની શોધી શકે છે. તે માત્રા ચુકાદામાં થતી કોઈપણ ભૂલો સુધારવા માટે મદદગાર થતા નહીં, પરંતુ કાનુનની સ્પષ્ટતા અથવા સમજાવવા માટે પણ ઉપયોગી હોય છે. તે કાનુન દ્વારા આપવામાં આવેલ સહજ અધિકાર છે.

આવું ત્યારે જ થાય છે જ્યારે પાર્ટી જે કેસ હારી ગયેલ અથવા જે નીચલી અદાલત દ્વારા હાઈકોર્ટ દ્વારા સમીક્ષા કરવાના નિર્ણયથી સંતુષ્ટ ના હોય.
એક મૂળ નિયમ એ છે કે અપીલ કરનાર પક્ષ વધારાના દસ્તાવેજો બનાવી શક્તા નથી, ના તો મૌખિક અથવા ના તો દસ્તાવેજી, કારણ કે તે પરિક્ષણ નથી, તેથી તે પક્ષને નવા પરિમાણો જોડવામાં અથવા કેસને નવી દિશા દેવા માટે અપીલ કરવાની મંજૂરી આપતું નથી.

તેમ છતાં, અપીલ અદાલત પાસે વધારાના પુરાવાઓને મંજૂરી આપવાની શક્તિ આપે છે પરંતુ માત્રા કેટલીક ખાસ પરિસ્થિતીમાં.

પુનરાવર્તની(Revision) પરિભાષા:

પુનરાવર્તન નો તાત્પર્ય એ છે કે કોઈ પણ પક્ષ દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી યાચિકા અથવા કોર્ટના નિર્ણયની પુનઃ થી તપાસ કરવી, તેથી કોઇ પણ ભૂલ દુર કરી શકાય અથવા રાહત પ્રદાન કરી શકાય. એક સન્શોધન મા, ઉચ્ચ અદાલતોને કોઈ પણ બાબતની રેકોર્ડ માંગણી કરવાનો અધિકાર છે કે જેના પર નિર્ણય ગૌણ અદાલત દ્વારા લેવામાં આવે છે.

તેથી, હાઈકોર્ટ ઓર્ડર્સમાં ફેરફાર કરી શકે છે, કારણ કે તે ફરીવાર રજુ થાય છે, હાઈકોર્ટને આધીન આ સંબધમાં આપવામાં આવેલ આદેશ આપવાનો નિર્ણય અલગ ન કરવો જોઇએ અથવા ઓર્ડરના મામલા છોડીને કોઈપણ બાબતે નિર્ણય ન આપવો જોઇએ છે. પુનરાવર્તન માટે ઓર્ડર આપવો જ જોઇએ આખરે સુધારો માટે અરજી કરતી પક્ષની તરફેણમાં આ મામલો પુરો પાડવામાં આવશે.

પુનરાવર્તનમાં, ઉચ્ચ ન્યાયાલય ને યોગ્ય લાગે તો નીચલી અદાલતની કાર્યવાહીની તપાસ કરવાની સત્તા આપવામાં આવે છે, જે કાયદા અનુસાર, તેમના અધિકારક્ષેત્રના નજીક કરવામાં આવે છે, તેથી ન્યાયને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવે. આ ઉપરાંત, હાઇ કોર્ટ પાસે અધિકારક્ષેત્રની ભૂલો (જો કોઈ હોય તો) સુધારવાની સત્તા પણ હોય છે કે જે ગૌણ અદાલત દ્વારા કરવામાં આવેલ હોય.

અપીલ અને પુનરાવર્તન વચ્ચે મહત્વપૂર્ણ તફાવત – Appeal and Revision:

અપીલ અને પુનરાવર્તન વચ્ચેનો તફાવત નીચેના આપેલા આધારો પર સ્પષ્ટ રીતે કહેવામાં આવ્યા છે:

⦁ અપીલ ત્યારે કરાવામાં આવે છે જ્યારે તથ્યો અને પુરાવા ને ફરીથી દલીલ કરવામાં આવે છે અથવા વિચારમાં લેવામાં આવે છે, કોઈ એક અલગ પરિણામ પર પહોંચે છે અથવા નિર્ણય લેવામાં આવે છે. બીજી બાજુ, પુનરાવર્તન ત્યારે કરવામાં આવે છે જ્યારે ઉચ્ચ અદાલત કેસની નજીકથી નિરીક્ષણ કરે છે, જેના પર નિર્ણય નીચલી અદાલત દ્વારા દેવામાં આવે છે, અને અધિકારક્ષેત્રના રૂપમાં જરૂરી સુધારા કરે છે.
⦁ જ્યારે અપીલમાં અદાલતની સુનાવણીનો સમાવેશ કરવામાં આવે છે, ત્યારે પુનરાવર્તનમાં કેસના ફરીથી લખાણ અને ફરીથી દૂષણનો સમાવેશ કરવામાં આવે છે.
⦁ અપીલને એક કરતા વધુ વાર કરી શકાય છે, પરંતુ જ્યારે પુનરાવર્તન માત્ર ને માત્ર એક જ વાર કરી શકાય છે.
⦁ અપીલ એ પાક્કો અધિકાર છે, એટલે કે કાયદા દ્વારા પ્રદાન કરવામાં આવેલો અધિકાર. તેનાથી ઉલટું, પુનરાવર્તને લગતી અરજીની સ્વીકૃતિ અથવા અસ્વીકારના સંબંધમાં, પુનરાવર્તન એ ઉચ્ચ અદાલતની વિવેકાધીન શક્તિ છે.
⦁ કાયદા અને તથ્યના પ્રશ્નનો ના આધાર પર અપીલ કરી શકાય છે. તેનાથી વિરુદ્ધ, અધિકારક્ષેત્રની ભૂલના આધારે પુનરાવર્તન કરી શકાય છે.
⦁ જો કાનૂની પ્રતિનિધિ નક્કિ કરેલા સમયની અંદર પુરાવા લાવવામાં નિષ્ફળ જાય, તો સમાપ્ત પક્ષના મૃત્યુ પર અપીલ સમાપ્ત કરવામાં આવે છે. જ્યારે પુનરાવર્તનના કિસ્સામાં, જો પક્ષ સુધારણા અરજીની અવધિના સમય દરમિયાન મૃત્યુ પામે છે, તો પણ તે ચાલુ રહે છે.