કકરાલા-કુચિયા એ હરિયાણાના કૈથલ જિલ્લાનું એક ગ્રામ પંચાયત છે. આ પંચાયતમાં બે ગામો છે, જેમાં આશરે 1200 લોકો રહે છે. કકરાલા અને કુચિયા કહીએ તો બંને ગામડાં જ છે, પરંતુ ઘણી રીતે તેઓ શહેરો કરતા આગળ છે. શેરીમાં સીસીટીવી કેમેરા, સોલાર લાઇટ, વોટર કુલર્સ, લાઇબ્રેરી છે. એટલું જ નહીં, આ ગ્રામ પંચાયતના બાળકો હિન્દી, અંગ્રેજી તેમજ સંસ્કૃત બોલે છે. પરંતુ આ બધું શક્ય બન્યું છે સરપંચ પ્રવીણ કૌરના લીધે.

પ્રવીણ કૌર શહેરમાં ઉછરી, કુરુક્ષેત્ર યુનિવર્સિટીમાંથી એન્જિનિયરિંગ કર્યું, પણ મલ્ટિનેશનલ કંપનીમાં કામ કરવાને બદલે ગામ માટે કામ કરવાનું નક્કી કર્યું. જ્યારે તે 2016માં સરપંચ બની ત્યારે તે માત્ર 21 વર્ષની હતી. તે હરિયાણાની સૌથી નાની સરપંચ છે. 2017માં વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ મહિલા દિવસ પર તેમનું સન્માન કર્યું હતું.

પ્રવીણ કૌર કહે છે કે હું નિશ્ચિતરૂપે શહેરમાં ઉછરી છું, પરંતુ ગામથી મારો લગાવ શરૂઆતથી જ રહ્યો છે. નાનપણમાં, જ્યારે હું ગામમાં આવતી હતી, ત્યાં રસ્તા ન હતા, સારી શાળાઓ નહોતી, પીવા માટે પાણીની સમસ્યા હતી. ગામની મહિલાઓને દૂરથી પાણી લાવવું પડ્યું. આ સમસ્યાઓ જોઈને મેં તે જ સમયે નક્કી કર્યું હતું કે જો હું કંઇક બનીશ તો હું ગામ માટે ચોક્કસ કામ કરીશ.

કૌર આગળ જણાવે છે કે, 2016ની આ વાત છે. હું એન્જિનિયરિંગ કરતી હતી. ગામના કેટલાક લોકો પપ્પાને મળવા આવ્યા અને મને સરપંચ બનાવવાની વાત કરી. કારણ કે ત્યારે સરકારે એક નિયમ બનાવ્યો હતો કે શિક્ષિત લોકો સરપંચ બનશે અને મારા ગામમાં ત્યારે બીજું કોઈ શિક્ષિત નહોતું. જ્યારે પપ્પાએ મને આ વિશે વાત કરી તો હું તો શરૂઆતમાં તૈયાર ન થઈ. હું વિચારતી હતી કે હું ખૂબ નાની છું, કદાચ હું આટલી મોટી જવાબદારી નિભાવી શકું નહીં, પણ મારા પિતાએ મને ટેકો આપ્યો, તેથી મેં પણ હા પાડી. સરપંચ બન્યા પછી, મેં ગામમાં ફરવાનું શરૂ કર્યું, લોકોને મળી અને તેમની સમસ્યાઓ સમજી. થોડા દિવસો પછી, મેં શું કરવું તેની વિસ્તૃત યાદી બનાવી. સૌ પ્રથમ, મને રસ્તાઓ ફિક્સ થઈ ગયા, લોકોને પાણીની સમસ્યા ન થાય તેથી મેં બધે વોટર કૂલર લગાવ્યા.

પ્રવીણ કહે છે કે જ્યારે હું સરપંચ બની ત્યારે ગામની મહિલાઓની હાલત સારી નહોતી. મોટાભાગની છોકરીઓ કે જે શાળાએ ન જાય માટે સુરક્ષા એ મોટો મુદ્દો હતો. તેને ડર હતો કે કોઈ તેની સાથે કંઈક ખોટું કરે. આથી મેં મહિલાઓની સુરક્ષા માટે ગામમાં સીસીટીવી કેમેરા લગાવ્યા. ત્યાં વીજળી હતી પરંતુ થોડા સમય માટે જ આવતી હતી. તેથી મેં સોલર લાઇટની વ્યવસ્થા કરી. હવે સ્ત્રીઓ અને યુવતીઓ રાત્રે અને દિવસમાં પણ કોઈપણ ભય વગર ગમે ત્યાં જઈ શકે છે.

પ્રવણી કહે છે કે હવે અમારી પંચાયતની છોકરીઓ જાગૃત થઈ ગઈ છે. દરેક છોકરી ભણવા જાય છે. મારું કાર્ય જોઈને તેઓ પણ આગળ વધવા માંગે છે, ગામ અને સમાજ માટે કંઈક કરવા માંગે છે. ગામના બાળકોને પુસ્તકોનો અભાવ ન રહે તેથી ગ્રામ પંચાયતમાં લાઇબ્રેરી ખોલવામાં આવી છે. ગામના બાળકો તેમનો મોટાભાગનો સમય ત્યાં જ વિતાવે છે. પહેલા ગામમાં 10 ધોરણ સુધી શાળા હતી, હવે તેને 12માં ધોરણ સુધી અપગ્રેડ કરવામાં આવી છે.

આ પંચાયતની સૌથી મોટી વિશેષતા એ છે કે અહીંનાં બાળકો સંસ્કૃત બોલે છે, અને એ પણ બધા જ ભલે મોટા હોય કે નાના. પ્રવીણ કહે છે કે અમે તેની શરૂઆત આ વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં કરી હતી. તે પછી મહર્ષિ વાલ્મિકી સંસ્કૃત યુનિવર્સિટીના કુલપતિ અમારા ગામમાં આવ્યા. તેમણે કહ્યું કે અમે તમારા ગામને એક સંસ્કૃત ગામ બનાવવાની ઇચ્છા રાખીએ છીએ. મેં કહ્યું કે તો તો વધારે સારું થશે, પછી સંસ્કૃત શિક્ષકોને મૂકવામાં આવ્યા અને અભ્યાસ શરૂ થયો. 4 વધુ મહિલાઓ પ્રવીણ સાથે તેમના કામમાં સહયોગ આપે છે. તેમણે મહિલાઓ માટે એક અલગ સમિતિની પણ રચના કરી છે, જેમાં ગામની મહિલાઓ પોતાના વિચાર રાખે છે અને તેમની સમસ્યાઓ જણાવે છે.

આવતા વર્ષે આ પંચાયતની ચૂંટણીઓ યોજાવાની છે. જ્યારે એ વિશે પ્રવીણને પૂછવામાં આવ્યું તો તેમણે કહ્યું કે હવે હું ઇચ્છું છું કે બીજા લાયક યુવકને તક મળે. ફરી એક જ વ્યક્તિ સરચંપ બને એ યોગ્ય નથી. હું પરિવર્તનના ઇરાદા સાથે આવ્યો હતી અને મને ખુશી છે કે તે ઘણી હદ સુધી સફળ રહ્યું છે. આગળ શું કરવું, મેં આ ક્ષણે કંઇપણ વિચાર્યું નથી, પરંતુ તે નિશ્ચિત છે કે ગામ સમાજ માટે સતત કામ કરીશ